Zodra je bij Vorming & Recreatie in Borculo binnenstapt, vliegt de creativiteit je al om de oren. Op de tafels liggen allerlei knutselwerkjes en er staan kasten vol met boeken, tijdschriften, spelletjes, ballen, tekenspullen, verf en vele andere materialen. Er is een zithoekje met TV en als je naar buiten stapt, kom je in een tuin met aansluitend een bos, waar op het moment van dit interview door een groepje kinderen met begeleider gezocht wordt naar herfstige knutselmaterialen, zoals eikeltjes.

Als een kind of jongere nog niet naar school kan, dan biedt D3 dagbesteding bij Vorming & Recreatie (V&R). Vanuit hier worden activiteiten georganiseerd, die de jeugdigen stimuleren om te leren en ontdekken. De begeleiders kijken dan samen met het kind wat hij/zij leuk vindt om te doen. Als een kind bij D3 in een woongroep verblijft en al wel naar school gaat, kan in de vrijetijd deelgenomen worden aan activiteiten van V&R.

Recht op onderwijs en vrijetijd
Orianda Nijland, coördinerend begeleider, legt uit:  “Vorming en recreatie zijn eigenlijk twee losse takken. Vorming is de vervanger van school. Kinderen die bij D3 binnenkomen en nog niet ingeschreven zijn op school of om een of andere reden school nog niet aankunnen, worden aangemeld bij V&R. Ieder kind heeft recht op onderwijs, maar soms kan dat gewoon nog niet, bijvoorbeeld door stress. Dan zit het hoofd gewoon te vol en dan heeft school ook geen meerwaarde, omdat ze op dat moment niks oppikken. Bij V&R kijken we vervolgens wat een kind kan en aankan en waarin ze kunnen ontwikkelen. Uiteindelijk wil je wel toewerken naar school, dus we houden bij V&R ook schooltijden aan. Dat houdt in: maandag, dinsdag en donderdag de hele dag. Woensdag en vrijdag een halve dag. Kinderen wennen dan alvast aan het schoolritme, zodat ze straks makkelijker de overstap kunnen maken.”  

“De recreatietak is de vrijetijdsinvulling. We ondernemen dan leuke activiteiten, denk aan schaatsen, springkussenfestijn, laser gamen en creatieve workshops. We hebben bijvoorbeeld de afgelopen weken gezamenlijk gewerkt aan een grote tekening, die samen met een kunstenaar is uitgewerkt in graffiti op een grote muur bij ons hoofdgebouw. Die kon wel wat kleur gebruiken! Recreatie is voor alle kinderen van D3. We willen toewerken naar een volle kalender met allerlei activiteiten. De kinderen kunnen zich dan inschrijven voor deze workshops of uitjes. Binnenkort gaan we pompoenen uithollen en versieren. Zowel de kleine kinderen als de wat oudere jongeren kunnen hieraan meedoen. Er is altijd iets te doen voor iedere leeftijd.”

Ontdekkend leren
“Als een kind bij V&R binnenkomt, staat het ontdekkend leren voorop. Ze mogen dingen gaan ervaren en successen beleven. Bij binnenkomst laten we vaak een mindmap invullen (red. Een mindmap is een diagram opgebouwd uit begrippen, teksten en/of plaatjes, die zijn geordend in de vorm van een boomstructuur rond een centraal thema. Een mindmap wordt gebruikt om creatieve processen te ondersteunen en bij leren en onthouden). Ze kunnen daarop aangeven welke  activiteiten hen blij maken. Negen van de tien keer weten ze het gewoon niet te benoemen, omdat ze veel stress hebben en het hoofd te vol hebben zitten. Je moet een bepaalde ontspanning hebben om creatief te kunnen zijn. Gaandeweg lukt dat steeds beter. Dan gaan we samen ontdekken wat het kind leuk vindt. Het kan dan helpen om plaatjes te laten knippen uit tijdschriften. En daar vervolgens een gesprek over te voeren. Soms zie je de kinderen bij andere kinderen op het blaadje kijken en dan komen ze weer op nieuwe ideeën. Hun nieuwsgierigheid wordt aangewakkerd. Plaatjes spreken tot de verbeelding, dus dat is vaak makkelijker dan zelf te verzinnen waar je blij van wordt.”

Leervermogen in elke activiteit
Op één dag worden twee groepsactiviteiten en twee momenten ‘eigen tijd’ aangeboden. De groepsactiviteit kan heel breed zijn; van sport en spel tot koken, houtbewerking en schilderen. Er wordt altijd geprobeerd de activiteiten naar het kind toe passend te maken. Groot en klein kan een bijdrage leveren aan een gezamenlijke opdracht.

Orianda geeft aan dat de meesten moeite hebben met invulling geven aan de eigen tijd: “Ze weten dan vaak niet wat ze moeten doen. We helpen hen een beetje op weg, maar we stimuleren vooral dat ze eerst zelf nadenken wat ze willen doen. Als we alles gaan voorkauwen, krijgen ze niet de ruimte om zelf op ideeën te komen, terwijl we die kant juist willen ontwikkelen. We observeren daarom ook veel hier. Als een kind niet weet wat hij moet doen, is er altijd wel een moment dat hij opkijkt als iemand wat vertelt of met iets bezig is. En als ik zie dat hij opkijkt, is dat het moment om een connectie te maken. Dan ga ik er een vraag over stellen om iemand mee te krijgen in een activiteit. Dan gaan we ontdekken wat hem daarin aantrekt.”

“Er zit in iedere activiteit wel een leervermogen. Wil een kind graag even televisie kijken? En heeft hij bijvoorbeeld moeite met kleuren, dan zet ik een filmpje op waarin veel aandacht is voor kleur. Uiteindelijk gaan ze dingen herkennen, ervaren en meezingen. Heeft een kind moeite met tellen? Dan tel ik hardop, terwijl ik de bal stuiter tijdens een balspel. Spelenderwijs leren ze dan onbewust de dingen waar ze moeite mee hebben.”

Kinderen in hun kracht zetten
Tijdens het interview vraagt een jongetje dat rustig voor de tv zat aan Orianda of hij naar buiten mag. Orianda reageert enthousiast instemmend. Als hij eenmaal buiten is, draait Orianda haar stoel richting het raam en zegt: “Ik zorg altijd dat ik zicht heb op de kinderen. Nu observeer ik en zie ik bijvoorbeeld dat hij om zich heen kijkt, zoekende in wat hij zal gaan doen.” Hij vraagt waar de andere kinderen zijn en krijgt als antwoord dat de anderen nog met begeleider Robbert in het bos zijn om eikels te zoeken. Orianda overlegt telefonisch met Robbert of hij zo richting het pad kan lopen, zodat deze jongen nog kan aansluiten. Hij vindt het wel spannend om zelf het pad uit te lopen. Orianda wijst naar het einde van het pad en moedigt de jongen aan die kant op te lopen, zodat Robbert hem daar kan treffen. Orianda: “We proberen de kinderen in hun kracht te zetten, te laten zien dat ze iets goed doen. Voor ons is dit heel simpel, maar hij vindt het doodeng om dat pad uit te lopen, ook al is het maar een klein stukje. Uiteindelijk groeit hij hiervan en krijgt hij zelfvertrouwen. Een volgende keer zal hij het weer beter durven.”

“Daar zit ook de visie van Vorming bij D3; kinderen ontdekkend laten leren. Ik kan ze van alles aanbieden wat ze al kennen  en weten. Maar dan vallen ze in herhaling en worden ze niet breder georiënteerd. Dan komen ze geen nieuwe dingen tegen. Ik vind het heel leuk om dat te stimuleren. Ongeacht of een kind hier één, twee of vier weken is, ik hoop hen altijd iets te kunnen meegeven. Bij de één zal dat wat meer in het zelfvertrouwen zitten, bij de ander in het sociale contact of op educatief of creatief vlak. Het is niet erg als je dat lastig vindt; je mag er gewoon zijn. Daar zit voor mij wel echt het vormingsgedeelte: Hoe kun je kinderen prikkelen om tot ontwikkeling te komen. Vanuit ‘wat ontstaat’ probeer ik te handelen of gesprekken te voeren.”

Alle ideeën gerealiseerd
“Vanuit de recreatiehoek vinden we dat ieder kind recht heeft op vrijetijd. Zolang ze aan het bewegen zijn, zitten ze niet in hun hoofd. Op dat moment kunnen ze even genieten of lekker bezig zijn. Met het jubileumfeest op 16 september jl. gebeurde dat ook; dan loopt heel D3 door elkaar. Er is geen één incident geweest. Op zo’n feestdag zitten de kinderen veel minder in de stress. Ook al is er in het begin misschien wat aarzeling bij een activiteit; op een gegeven moment wordt iedereen aangestoken in het ontspannen sfeertje en doet iedereen gezellig mee.”

Orianda legt uit dat de kinderen actief mochten meedenken in de voorbereidingen. Zij kregen de vraag wat volgens hen bij feestvieren hoort en wat zij graag zouden willen zien op het 5-jarig bestaansfeest van D3. Ook hierbij wordt, waar mogelijk, vanuit de gedachte en behoefte van de kinderen gehandeld. “We hebben alle ideeën van de kinderen gerealiseerd!”, vertelt Orianda trots. “Op de popcorn en suikerspinnen na, omdat we bang waren dat ze zich dan helemaal misselijk gingen eten, tussen de poffertjes en frietjes door.”

“Door de kinderen te betrekken bij de organisatie van zo’n feest, creëer je vertrouwen en dankbaarheid. Ze beseffen dat we naar hen geluisterd hebben en hun ideeën serieus genomen hebben. Hoe zwaar dit werk ook is, want sommige kinderen hebben echt al veel ellende meegemaakt, dan is het toch fantastisch om hen een geluksmomentje te kunnen geven. Dat is het mooie van dit werk”, besluit Orianda.